روزنامه ابتکار - خودکشی با سرنگ فیلترینگ

محمد یوسفی آرامش، فعال اقتصادی * هفته گذشته، هفته سختی برای استارت‌آپ‌های ایرانی بود. هم برای استارت‌آپ‌هایی که در حوزه گردشگری فعالیت می‌کردند و هم برای آن دسته‌ای که با هزار امید و آرزو با شرایط و بحران سخت اقتصادی کشور کسب و کاری را متولد کرده‌اند و هر بار توسط نهاد‌های نظارتی و اجرایی نا‌امید‌تر می‌شوند. 

اما داستان چه بود؟ در چند روز گذشته در «ابتکار» اشاره کوتاهی به آن داشتیم. بیش از 180 استارت‌آپ حوزه گردشگری به درخواست سازمان هواپیمایی کشور و دستور دادستان کشور فیلتر شده‌اند‌! فاجعه آنجاست که تعدادی از این استارت‌آپ‌ها دارای مجوز از سازمان مربوطه بوده‌اند، تعدادی دیگر نیز به عنوان شریک تجاری برای سایت‌های دارای مجوز بلیط تهیه می‌کردند و گروهی دیگر نیز به بررسی مقایسه قیمت‌ها در سایت‌های مختلف فروش بلیط می‌پرداختند. 
با این حال، بدون جدا کردن هیچ یک از این استارت‌آپ‌ها از یک دیگر، تمامی آنها فیلتر و ضرر و زیان مالی بسیاری را متحمل شده‌اند. سوال اساسی این است که چه کسی قرار است پاسخگوی این اشتباه باشد؟ فیلترینگ سایت‌هایی که مجوز داشته‌اند و یا به عنوان پارتنر تجاری همکاری می‌کردند چرا باید رخ دهد؟ مشکل آنجا عمیق‌تر می‌شود که بدون هیچ اطلاع‌رسانی، ناگهان تعداد زیادی کسب و کار فیلتر شدند. 

به عنوان کسی که خود سالها در اقتصاد این کشور کار کرده و امروز هم مالک یک استارت‌آپ است نگرانی‌ها و مشکلات جدی صاحبان کسب و کارهای نوپا را مطرح می‌کنم. فیلترینگ، شوک و تشنجی جدی به استارت‌آپ‌های ایرانی بود که به موجب این اتفاق و به نشانه اعتراض موجب به وجود آمدن کمپین‌هایی مثل «من کارآفرین هستم، فیلتر نکنید» شد. از همه عجیب‌تر تناقضات گفتاری مسئولان کشور با عملشان است. 

بسیاری از کسب و کارهای اینترنتی کشور برای رهایی از سخت‌گیری‌های بی‌دلیل در دنیای حقیقی، روی به کسب و کارهای اینترنتی آورده‌اند و حال در کمال شگفتی اینگونه فیلتر می‌شوند. وقتی که چشم انداز سال 1404 ایران را درآمد 30 میلیارد دلاری از گردشگری معرفی می‌کنیم، باید بپذیریم که بدون کمک از اینترنت هیچ‌گاه نمی‌توانیم حتی این رویا را در خواب هم ببینیم. مسئولان ما هنوز هیچ درک صحیحی از کارکرد اینترنت ندارند و سخت‌گیری‌های بیهوده در صدور مجوزات الزامی تنها موجب شکل‌گیری مافیا در هر صنعتی می‌شود. وقتی صاحبان کسب و کار با گذشتن از فرآیند‌های بسیار سخت می‌توانند یک سری مجوز‏ها مثل «ای نماد» را دریافت کنند؛ دریافت دیگر مجوز‌ها تنها دور کردن آنها برای کسب موفقیت‌های بیشتر است. این نشان‌دهنده آن است که بسیاری از مسئولان بالا دستی از اهمیت و نقش اینترنت در رونق اقتصادی یک کشور آگاه نیستند و با سخت‌گیری‌های بیهوده و تعریف پروسه‌های ناکارآمد تنها کشور را هر روز به عقب‏تر هدایت می‌کنند. کارآفرینان اینترنتی از طولانی بودن فرآیند دریافت مجوز در سازمان‌های خاص بسیار دلخور هستند و شیوه اجرایی و صدور این مجوز‌ها را ضعیف می‌دانند. 
هرچند، تعداد کمی از سایت‌های فیلتر شده، رفع فیلتر شدند؛ اما اتفاقات هفته گذشته، با توجه به شرایط اقتصادی کشور یک خودکشی بود. بسیاری از استارت‌آپ‌ها را دلسرد و نگران کرد، ضرر مالی زیادی به کسب و کارهای حوزه گردشگری وارد کرد، بدون هیچ اطلاعی از قبل، موجب تلف شدن سرمایه جوانانی شد که با هزار امید همه سرمایه زندگیشان را برای ساختن آینده‌ای بهتر خرج کرده بودند و حال باید پیش روی کامپیوترشان به یک صفحه فیلتر شده خیره شوند و در شرایطی که برای کشور کاری انجام نمی‌دهیم، حداقل پیش روی کسب و کارهای نوپا سنگ نیاندازیم. 

این در حالی است که پیش‌تر آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، سال گذشته با تشکیل یک کمیته ویژه در دولت اعلام کرده بود که دیگر این اتفاقات تکرار نخواهد شد! اما با نقش داشتن سازمان هواپیمایی در فیلترینگ اخیر، تمام نقش این کمیته زیر سئوال رفت. به نظر می‌رسد جلسه شورای عالی مجازی به ریاست حسن روحانی مصوبات جدیدی در این رابطه داشته که طی آن قوه قضاییه به منظور صیانت از اشتغال باید به کسب و کارهایی که دارای اشکال هستند فرصتی برای رفع اشکال دهد و ناگهان دست به فیلترینگ استارت‌آپ‌ها نزند. امید که این مصوبات در عمل به درستی اجرایی و موجب توسعه و ارتقا کسب و کارهای کشور شوند.